Mustafa Kemal'in 1924 yılında 19 günü... (*)

[Sertay YAYLA]

Mustafa Kemal’in 1924 yılında 19 günü... (*)

10 Ocak 1924: ******’ün I.İnönü Zaferinin 3. yıldönümü nedeniyle İzmir’de Hakimiyet-i Milliye gazetesi muhabirine demeci: “Yaşama ve bağımsızlık gayemiz istila ve tecavüz hırsıyla çarpışıyordu. Nihayet ayın onbirinci günü sabahı muharebe meydanı meşru gayenin muzafferiyet tecrine bir belirme yeri oldu. Yeni Türkiye Devleti’nin küçük , fakat milli ülkülü genç ordusu, en dar bir hesapla üç misli düşmanı İnönü Meydan Muharebesinde mağlup etti” (A.S.D.III, s.73)



22 Ocak 1924: Başbakan İsmet Paşa’nın, Halife Abdulmecit Efendi’nin Ankara’ya başkatibini göndererek bazı isteklerde bulunması üzerine İzmir’de bulunan ******’e telgrafı ve Cumhurbaşkanı ******’ün cevabı: “...Halife ve bütün cihan, kesin olarak bilmek lazımdır ki, mevcut ve korunmuş olan halife ve halife makamının, hakikatte, ne dinen ve ne de siyaseten hiç bir mana ve varlık nedeni yoktur.

Türkiye Cumhuriyeti safsatalarla mevcudiyetini, bağımsızlığını tehlikeye maruz bırakamaz. Hilafet makamı bizce en nihayet tarihi bir hatıra olmaktan fazla bir ehemmiyete sahip olamaz. Türkiye Cumhuriyeti devlet adamlarının veya resmi heyetlerin, kendisiyle temasını istemesi dahi Cumhuriyetin bağımsızlığına açık tecavüzdür....

Halifenin hayatının temini ve geçinmesi için Türkiye Cumhurbaşkanı’nın tahsisatından mutlaka aşağı bir tahsisat kâfi gelir. Maksat debdebe ve gösteriş değil, insanca hayat ve geçim temininden ibarettir.

Hilafetin hazinesi yoktur ve olamaz. Böyle bir hazineyi ecdadından miras yoluyla elde etmişse resmen ve açık olarak bilgi verilmesini rica ederim” (N.II.,s.846-847)



15 Şubat 1924: ******’ün başkanlığında, İzmir Orduevi’nde Harp oyunlarının açılışı ve ******’ün açış konuşması: “...Arkadaşlar eehemmiyet ve ciddiyetle ifade ederim ki, Türkiye Cumhuriyeti mukaddes tanıdığı bağımsızlık ve eğemenliğini savunmada hoşgörülü olamaz” (Ha. 17. 2.1924; A ve D., s.38-39; A.S.D.II, s.167)



22 Şubat 1924: ******’ün İzmir’de tertiplenen Harp Oyunları’nın sona erişi nedeniyle komutanlara hitaben konuşması: “...Benim için ordumuzun kıymetini ifadede ölçü şudur: Türk ordusunun bir birliği, eşitini mutlaka mağlup eder; iki mislini durdurur ve tesbit eder.

Şimdilik bundan fazlasını istemiyorum. Çünkü fazlasını milletimizin yaradılıştan sahip olduğu cengâverlik zaten temin etmektedir” (Ha.242.1924; A.S.D.II., s.168; A. ve D. s.41)



1 Mart 1924: Cumhurbaşkanı ******’ün, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İkinci Devre, İkinci Toplantı yılını açış konuşması: “...İslâm dinini asırlardan beri alışageldiği şekilde bir siyaset vasitası mevkiinden uzaklaştırmak ve yüceltmek gereğini görüyoruz.

Mukaddes ve tanrısal inançlarımızı ve vicdâni değerlerimizi, karanlık ve karasız olan ve her türlü menfaat ve ihtiraslara görünüş sahnesi olan siyasiyattan ve siyasetin bütün kısımlarından bir an evvel ve kesin şekilde kurtarmak milletin dünyevî ve uhrevî saadetinin emrettiği bir zorunluluktur. Ancak bu suretle İslâm dinin yüksekliği belirir” (Z.C. Devre: II, cilt: VII, s 3-6)



3 Mart 1924: ******’ün, Üniversite adına saygı ve bağlılık duygularını ileten İstanbul Darülfünün Emini İsmail Hakkı (Baltacıoğlu) Bey’in telgrafına cevabı: “Memleketimizde demokrasi ve cumhuriyet ilkelerinin tam ve kesin şekilde uygulanması ve memleketimizin bilim ve uygarlık tarihinde lâyık olduğu yüksek düzeye erişme hususunda Darülfünumuzun görüşü ve ilme dayalı şuurlu çalışma ve uyarılarının daima en kıymetli ve yararlı etken olduğunu bu vesile ile de tekrar eder, hakkımda samimi şekilde hislerinibelirten muhterem heyetinize teşekkürlerimin iletilmesini rica ederim”

(A.T.T.B., s.516-517)